در مورد بازنشستگی معلولان سوالات بسیاری تا به حال از بنده شده است و متاسفانه بسیاری از کسانی که در این زمینه از بنده سوال پرسیدند متاسفانه ناراحت و ناامید گشته اند . علت آن این است که قوانین بازنشستگی معلولان در صندوق‌های بیمه‌ای مختلف بسیار متفاوت میباشد و معلولانی که در ارگانهای دولتی و نیروهای مسلح می توانند از مزایای بازنشستگی استفاده کنند همین مزایا را در صندوق تامین اجتماعی و صندوق بیمه روستاییان و عشایر ندارد در این مقاله سعی می کنیم شما را به صورت کامل در جریان اطلاعات لازم برای بازنشستگی معلولان و یا استفاده از مستمری بازماندگان معلولان راهنمایی کنیم.
معلولانی که در بخش دولتی کار می‌کنند یا در نهادهای عمومی غیر دولتی مانند شهرداری مشغول به کار می‌باشند می‌توانند با توجه به درصد معلولیت که دارد از ۲ تا 8 سال سنوات ارفاقی برای بازنشستگی استفاده کنند. به عنوان مثال اگر فرا بتوانند ۵ سال ارفاق بگیرند می توانند در ۲۵ سالگی سابقه بازنشسته شوند. این قوانین در بخش تامین اجتماعی اجرا نمی‌شود و علت آن را که در از مسئولان تامین اجتماعی می‌پرسیم جوابشون این است که بودجه این مبلغ باید توسط دولت یا سازمان مدیریت و برنامه ریزی طبق بودجه سنوات هر ساله به تامین اجتماعی پرداخت گردد و متاسفانه نه تنها این بودجه به تامین اجتماعی پرداخت نمی‌شود بلکه بودجه های دیگری مانند هزینه‌های بیمه‌ای ارفاقی مانند بیمه کارگران ساختمانی و قالیباف نیز تأمین اجتماعی پرداخت نمی‌شود که باعث شده از تامین اجتماعی نتواند تعهدات قانونی خویش را در قبال بیمه‌شدگان خویش انجام دهد .
توجه داشته باشید که برای این که معلولان بتوانند از ارفاق سنوات بازنشستگی استفاده کنند باید حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد معلولیت به بالا داشته باشند. تشخیص این موضوع که میزان معلولیت آنها چگونه است بر اساس رای کمیسیونی است که در سازمان بهزیستی تشکیل می شود و سه نماینده از وزارت بهداشت که عمدتاً پزشک می باشد و تعیین میزان درصد معلولیت این دوستان نظارت می کنند. همچنین بعد از اینکه کمیسیون مورد نظر رای خود را صادر کرد و این را تنها نشان دهنده درصد معلولیت نامبردگان میباشد کمیته‌ای در سازمان امور اداری و استخدامی یا ارگان اداری مربوطه میزان ارفاق سنوات بازنشستگی را برای این افراد تعیین می نماید.
توجه داشته باشید که قانونی که در زمینه معلولان در ارگانهای دولتی اجرا می‌شود و در تامین اجتماعی نیز می تواند با شرایطی اجرا شود قانونی است که در زمینه جانبازان انقلاب و جنگ تحمیلی و مشاغل سخت و زیان آور نیز کاربرد دارد یعنی قانون برای جانبازان بازنشستگان در مشاغل سخت و زیان‌آور و معلولان عادی به یک صورت نوشته شده است و این افراد از یکسری مزایای یکسان در این زمینه می توانند استفاده کنند که متاسفانه یکی از گروه‌هایی که به شدت در این زمینه کمتر از این قانون سود برده‌اند معلولان می باشند. یعنی جانبازان معمولاً در تمامی ارگانهای دولتی و خصوصی می‌توانند از این قانون استفاده کنند و بازنشستگان مشاغل سخت و زیان آور نیز در همه آنها می‌توانند از این قانون استفاده کنند ولی متاسفانه معلولان نمی‌تواند از این قانون به صورت مستقیم سود ببرند.
طبق این قانون که در آذرماه ۱۳۶۷ تصویب شده است معلولین عادی و معلولین ناشی از کار می توانند در تمام ارگانهای دولتی با داشتن شرایط معلولیت با ۲۰ سال سابقه بدون داشتن هیچ گونه شرط سنی بازنشسته شوند. معلولین که بین ۲۰ تا ۴۰ درصد به علت حوادث کاری یا بیماری‌های ناشی از محیط کار دچار آسیب‌دیدگی شدند می‌توانند با توجه به شرایطشان بین ۲ تا ۵ سال سنوات ارفاقی بگیرد و معلولانی که بین چند درصد تا آستانه از کار افتادگی دچار معلولیت شده‌اند می‌توانند بین ۵ تا ۸ سال سنوات ارفاقی بگیرد .توجه داشته باشید که معلولانی که به صورت پیش فرض یعنی مادرزادی معلول بودن نمی توانند از این قانون استفاده کنند و معلولیت باید بر اساس بیماری یا حادثه ناشی از کار باشد. البته اگر کسی درصدی از معلولیت را از ابتدا داشته باشد و در محیط کاری معلولیت دچار تشدید شده باشد از درصد تشدید شده معلولیت در این قانون می‌تواند استفاده کند و سنوات ارفاقی بگیرد. اما در مورد کسانی که در محیط کار معلول شدند اما در زمانی که بیمه‌پرداز بودند به دلایل غیر کاری دچار معلولیت شده باشند در صورتی که بین ۲۰ تا ۴۰ درصد معلولیت داشته باشد بین دو تا سه سال ارفاق سنوات بازنشستگی می گیرد و در صورتی که از ۴۰ درصد به بالا از کارافتادگی و معلولیت داشته باشند می توانند بین ۳ تا ۵ سال ارفاق بازنشستگی بگیرند.
توجه داشته باشید که معلولین در بخش خصوصی نمی توانند از مزایای معلولیت برای بازنشستگی استفاده کند البته اگر فردی در محیط کار دچار حادثه کاری شده باشد با تشخیص و تعیین درصد توسط کمیسیون پزشکی تامین اجتماعی در صورتی که ۱۰ درصد به بالا دچار از کار افتادگی شود می تواند از مزایای آن استفاده نماید. توجه داشته باشید کمیسیونی که در زمینه بررسی حوادث ناشی از کار تشکیل می‌شود در خود سازمان تامین اجتماعی میباشد و ارتباطی به سازمان بهزیستی کشور ندارد . همچنین توجه داشته باشید که در صورتی که فرد در کمیسیون تامین اجتماعی بین ۱۰ درصد تا ۳۳ درصد از کار افتادگی بگیرد می‌تواند از مزایای غرامت دستمزد حادثه ناشی از کار استفاده کند که مبلغی است که یکدفعه به وی پرداخت می‌شود اما اگر بین ۳۳ تا ۶۶ درصد ازکارافتادگی بگیرد می‌تواند از مزایای مستمری ازکارافتادگی جزئی استفاده نماید و در صورتی که بین ۶۶ درصد تا تا درصد های بالاتر درصد بگیرد می‌تواند از کار افتاده کلی شود و بازنشستگی پیش از موعد استفاده نماید . اما این موضوع فقط مربوط به حوادث ناشی از کار و بیماری های کاری و بیماری های غیر کاری را شامل نمی شود و اگر کسی از بدو طفولیت دچار معلولیت شده باشد یا در محیط های غیر کاری دچار معلولیت شده باشد تنها می‌تواند درخواست از کار افتادگی دهد و تنها در صورتی که تشدید معلولیت یا بیماری وی در دوران بیمه پردازی باشد و بالاتر از ۶۶ درصد از کار افتادگی بگیرد می‌توانند از مزایای مربوطه استفاده کند.
توجه داشته باشید در صورتی که معلولین در ارگانهای دولتی و عمومی بازنشسته شوند باید معیار پرداخت حقوق آنها آخرین حکم حقوقی آنها به علاوه بر خدمات ارفاقی مربوطه باشد این موضوع تا سال‌های پیش مورد توجه قرار نمی‌گرفت و خوشبختانه با رای مثبت دیوان عدالت اداری در این زمینه مورد تایید قرار گرفت یعنی فردی که به عنوان مثال ۱۷ سال سابقه دارد و ۶ سال هم سنوات ارفاقی معلولیت گرفته باشد با حکم ۲۳ سال سابقه بازنشسته می‌شود و مبنای حقوقی بر اساس ۲۳ سال به محاسبه می شود و ۱۷ سال سابقه.
در پایان امیدوارم روزی تمامی معلولین در تمامی تمامی ارگانهای دولتی و غیردولتی و تامین اجتماعی می توانند از مزایای بازنشستگی زودهنگام و سنوات ارفاقی استفاده نمایند.