1- یادم می آید در زمان های قدیم هنگامیکه کارگری در کارگاهی مشغول به کار می شد برای اینکه بتوان برای وی حق بیمه رد کرد و دفترچه خدمات درمانی به وی ارائه داد و تعهدات بلند مدت و کوتاه مدت را برای وی فراهم کرد باید آزمایشات بدو استخدام توسط وی انجام می گشت . این آزمایشات توسط مراکز طب کار سازمان تامین اجتماعی انجام می شد که معمولا در سطح کشور تعداد کمی داشت و این تعداد کم هم عمدتا پرسنل کمی داشتند . مثلا در تهران که بیشترین تعداد بیمه شده ها را داشت کلا 4 مرکز طب کار قرار داشت که وظیفه معاینه تمامی متقاضیان را برعهده داشتند . تعداد زیاد متقاضیان و کمبود مراکز طب کار باعث شده بود که صف طولانی از مراجعه کنندگان در جلوی این مراکز تشکیل گردد و صدای اعتراض اکثر متقاضیان بلند شود . متاسفانه پرسنل این مراکز ضمن اظهار همدردی با مراجعه کنندگان دچار اشتباه شدند و چاره کار را در مراجعه حضوری متقاضیان در ستاد مرکزی سازمان تامین اجتماعی و درخواست نیروی بیشتر برای این مراکز توسط متقاضیان از مسئولان سازمان تامین اجتماعی می دانستند ؟! می خواهید بدانید نتیجه چه شد ؟ مدیرعامل وقت سازمان جناب آقای مددی در راستای تکریم ارباب رجوع !! با یک دستور یک خطی کل این آزمایشات اولیه را لغو کرد و این مراکز را تقریبا منحل نمود !! قبول دارم که صف متقاضیان و معطلی آنها اصلا پسندیده نبود و سازمان باید تمهیداتی می اندیشید که چنین مشکلاتی ایجاد نشود و مردم اینقدر معطل نشوند اما حذف یک روزه ساختاری که سالهای متمادی قدمت داشت و کارشناسان مختلفی بر صحت آن تاکید کرده بودند کاری بود که نمی دانم چه چیزی می توان در مورد آن گفت !! البته در آن دوران از این تصمیم ها کم گرفته نشد و به نحوی دیگر نیز همچنان ادامه دارد ! اما سیر وقایع بعد از آن نشان داد که این تصمیم ، تصمیمی اشتباه بوده است و اقدامات زیادی صورت گرفت تا اثرات منفی این انحلال تا حدی که می شود کاهش یابد !
2- آیا در معاینات بدو استخدام کارگران بابت اعتیاد تست گرفته می شود ؟ این سوالی است که بارها از من در این زمینه پرسیده شده است ! البته در مورد معاینات اولیه متقاضیان بیمه های حرف و مشاغل آزاد و رانندگان بین شهری معمولا این سوال بیشتر پرسیده می شود که در مقاله ای جداگانه در مورد آن معاینات نیز صحبت خواهم کرد . ولی بد نیست بدانید که اصلا چه آزمایش هایی و به چه روشی در این زمینه انجام می شود . قبلا گفتم که حذف آزمایش های اولیه برای صدور دفترچه درمانی اگر چه حدود 10 سال قبل صورت گرفت اما نهایتا به طریقی دیگر و به صورت ساده تر و به حالت اختیاری دوباره احیاء شدند . این آزمایشات امروزه بر عهده مراکز طب کار خصوصی نهاده شده است که با سازمان تامین اجتماعی قرارداد امضاء می کنند و در این زمینه فعالیت می کنند . اگر چه این آزمایش ها به صورت اختیاری درآمده است ولی کارفرمایی که کمی آگاهی و آینده نگری در این زمینه داشته باشد حتما پرسنل خود را برای معاینات اولیه اعزام می کند . دلیل مشخصی هم برای این کار وجود دارد که در بند بعدی برایتان تشریح می کنم !
3- طبق ماده 90 قانون تامین اجتماعی ، از جمله وظایف کارفرمایان قبل از به کارگیری افراد انجام معاینات بدو استخدام است ! یعنی باید تناسب شغل مورد نظر با متقاضی اشتغال از نظر وضعیت جسمی و روحی وجود داشته باشد . اگر این تناسب وجود نداشته باشد بیمه شده ممکن است به بیماری های شغلی ناشی از محیط کار مبتلا شده و یا در محیط کار دچار حادثه های ناشی از کار بشود . کارفرما موظف است جواب این آزمایشات را به همراه اولین لیست بیمه به شعبه مورد نظر ارسال کند ! اما اگر چنین کاری نکند چه اتفاقی می افتد ؟ اگر چنین کاری نکند چون حالت اجباری این معاینات از بین رفته است قطعا شعبه لیست وی را قبول می کند و مشکلی بابت شروع و یا ادامه بیمه پردازی برای کارگر مورد نظر به وجود نمی آید ولی کافی است بیماری شغلی و یا حادثه ای برای بیمه شده به وجود بیاید و وی به کمیسیون پزشکی مراجعه کند . در صورتیکه درکمیسیون پزشکی نامبرده از کارافتاده جزئی شود (درصد بین 33 تا 66 درصد ازکارافتادگی طبق کتابچه تعیین نقص عضو سازمان تامین اجتماعی) و یا اینکه از کارافتاده کلی شود (بیشتر از 66 درصد از کارافتادگی طبق همان کتابچه) ، بررسی تقصیر کارفرما در این زمینه شروع می شود که شرح دقیق آن در بند بعدی می آید !
4- اگر یادتان باشد قلا گفته بودم که طبق ماده 66 قانون تامین اجتماعی در صورتیکه ایمنی محیط کار توسط کارفرما تضمین نشود و حادثه ای برای بیمه شده اتفاق بیفتد کارفرما مسئول است و باید تمامی هزینه هایی که سازمان بابت مستمری و دیگر تعهدات کوتاه مدت و بلند مدت در قبال بیمه شده انجام می دهد را تقبل کند . حتی طبق تبصره 1 همان ماده حداقل هزینه فوق که کارفرما باید پرداخت کند برابر با 10 سال مستمری ناشی از کارافتادگی کارگر می باشد که هزینه کمی هم نیست و معمولا سازمان به هر روشی که می تواند این مبلغ را وصول می کند . جالب است بدانید که ماده 90 هم در این زمینه حالت مشابهی با ماده 66 قانون تامین اجتماعی دارد . بعد از اینکه بیمه شده به علت بیماری ناشی از کار و یا حوادث ناشی از کار ازکارافتاده جزئی و یا کلی گردید ، پرونده وی در کمیته ای موسوم به کمیته ماده 90 قانون تامین اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد . این کمیته شامل کارشناسان بهداشت حرفه ای و پزشکان (سعی می شود از پزشکان طب کار استفاده شود) می باشد و میزان تقصیر کارفرما در از کارافتادگی بیمه شده مورد بررسی قرار می گیرد و به صورت درصدی (از 100 درصد) حکم صادر می گردد . معاینات اولیه نقش مهمی در این زمینه دارد و اگر کارفرما طبق معاینات اولیه شغل متناسب را برای کارگر فراهم آورده باشد کمترین تقصیر و اگر طبق معاینات اولیه شغلی مناسبی به وی محول ننموده باشد و یا اینکه اصلا معاینات اولیه را انجام نداده باشد درصد بالاتری از علت ایجاد ازکارافتادگی متوجه وی می شود . توجه داشته باشید که هر درصدی که برای وی تعیین گردد ، کافرما موظف است که هزینه های مربوط به پرداخت تعهدات کوتاه مدت و یا بلند مدت مانند مستمری را مطابق با درصد مقصر بودنش پرداخت نماید . اگر کارفرما به این رای اعتراض داشته باشد پرونده مجددا در کمیته تجدیدنظر ماده 90 مورد بررسی مجدد قرار می گیرد !
5- اما حالا بهتر است در زمینه معایناتی که در مراکز خصوصی طب کار انجام می گردد توضیح کوتاهی بدهم . در این معاینات بیمه شده در زمینه های زیر مورد بررسی قرار می گیرد و نتیجه جهت ثبت در پرونده وی در سازمان تامین اجتماعی به وی ارائه می گردد :
- بررسی وضعیت سلامت عمومی
- بکارگیری کارگر در کاری متناسب با توانمندی های جسمی ، روحی و روانی وی
- ثبت وضعیت پایه سلامتی شخص جهت مقایسه با معاینات ادواری بعدی
- ثبت و بایگانی اطلاعات پزشکی فرد جهت ارائه به مراجع قانونی
- بررسی استعداد و قابلیت های فرد برای کار مورد نظر
- تشخیص بیماری های کارگر به منظور درمان در زمان مناسب و با کمترین هزینه
- کشف بیماری های مسری افراد شاغل و جلوگیری از پخش آن در محیط کار
- تعیین دفعات و فاصله های معاینات بعدی
- تعیین وجود و یا عدم وجود اثرات محیط کار بر سلامت فرد که ممکن است باعث از کارافتادگی کارگر در آینده و ادعای خسارت توسط وی یا سازمان تامین اجتماعی شود .