1- کارگران روزمزد آسیب پذیرترین بخش جامعه کارگری ما محسوب می شوند . جامعه کارگری که خود از آسیب پذیرترین اقشار جامعه ما می باشند . کارگرانی که دستمزد خود را براساس زحمتی که در طول روز می کشند دریافت می کنند و اگر کار نکنند خبری از دستمزد برایشان نیست . مزایای خاصی هم چه کار کنند و چه نکنند به آنها تعلق نمی گیرد . این مقاله را با نهایت تواضع به آنها تقدیم می کنم چون می دانم حتی خواننده این مقاله نیز نخواهند بود !
2- بسیاری از کارفرمایان و مردم عادی و حتی خود کارگران روزمزد فکر می کنند که هیچ حق خاصی جز دستمزدی که بابت زحمت روزانه شان به آنها پرداخت می شود ندارند و به زبان بهتر مشمول قانون کار نمی باشند . این تصور صحیح نمی باشد و اگر با دقت بند بند قانون کار را مورد بررسی قرار دهیم به نتیجه ای به جز این می رسیم . در اولین بند قانون کار یعنی ماده 1 تصریح شده است که "کلیه کارگران ، کارفرمایان ، کارگاه ها ، موسسات صنعتی ، تولیدی ، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون هستند" . شما از این جمله معنای مستثنی شدن کارگران روزمزد را دریافت می کنید ؟! ماده 2 قانون کار این موضوع را به نحو بهتری توضیح می دهد : "کارگر از نظر این قانون کسی است که در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد ، حقوق ، سهم سود ، و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند" . تعریف کارگر روزمزد قطعا در دل ماده 2 قرار داده شده است و این موضوع به عمد توسط طراحان قانون کار در آن دیده شده است .
3- یکی از مهمتذین مزایایی که به تمامی کارگران از جمله کارگران روزمزد تعلق می گیرد بیمه تامین اجتماعی است که البته به نظر می رسد پیاده سازی این موضوع برای کارگران روزمزد با سختی های فراوانی همراه است . کارگران روزمزد به علت نداشتن پشتیبانی کافی و نداشتن کار در تمامی روزها با هر شرایطی که کارفرما اعلام کند حاضر به انجام کار می باشند و از طرفی چون مرتب کارفرمایشان عوض می شود معلوم نیست که مزایایی مانند سنوات ، عیدی ، بن و ... را از چه کسی باید درخواست کنند . در مبحث بیمه مساله از این هم حادتر است و با وجود اینکه در موضوع بیمه های اجباری تامین اجتماعی تنها 7 درصد باید توسط کارگر پرداخت گردد و 23 درصد دیگر بر عهده کارفرما است با این حال چون کارفرما مشخص نیست پرداخت حق بیمه نیز در هاله ای از ابهام باقی می ماند . خوشبختانه دولت در بعضی زمینه ها این مشکل را حس کرده است و عملا با دریافت پول از کارفرمایان نقش کارفرمای اصلی در این زمینه را بر عهده گرفته است . کارگران ساختمانی مهمترین گروه از کارگران روزمزد هستند که دولت و شهرداری با گرفتن قسمتی از عوارض شهرداری که از مالکین ساختمان گرفته می شود ، پرداخت حق بیمه آنها را به عهده گرفته است . اما باید توجه داشت که کارگران روزمزد به کارگران ساختمانی خلاصه نمی شوند و گروه های دیگری را نیز شامل می شوند که هیچ فکری برای آنها نشده است .
4- با تمام مواردی که گفته شد عملا می توان گفت که با توجه به وضعیت فعلی بازار کار ایران ، کارگران روزمزد به استثنای کارگران ساختمانی در هیچ کجای قانون کار دیده نشده اند . کارگرانی که می توانند هزینه هایشان را محاسبه کنند ولی محاسبه ای در زمینه درآمدشان نمی توانند داشته باشند . شاید یک راهکار قابل اجرا توسط دولت برای این کارگران بتواند این باشد که از هرگونه بکارگیری آنها به صورت انفرادی جلوگیری کند و ارائه خدمات آنها حتی به صورت روزانه را از طریق شرکت های مشخصی امکانپذیر سازد . نکته جالب اینجاست که در بعضی موارد مافیایی نیز در این زمینه تشکیل می گردد که یکسری کارگر ها را با گرفتن درصدی از دستمزدشان همیشه به سرکار می برد و یکسری سهمی از این کارهای پاره وقت نیز بدست نمی آورند.
5- اگر کارفرما بخواهند حتی با این قانون نیم بند نیز می توان برای کارگران روزمزد حق بیمه پرداخت کرد . کافی است به ازء هر 8 ساعت کار آنها در طول ماه یک روز برایشان حق بیمه ردکنند و هر تعداد روز که به این صورت بدست می آید در طول ماه جمع کرده و بیمه شان را به صورت ماه به ماه پرداخت نمایند . این نوع پرداخت هم باید از طریق به کارگیری مراکزی برای تجمیع این کارگران باشد تا امکان استفاده انفرادی این کارگران توسط کارفرمایان گرفته شود . داشتن همین بیمه پاره وقت بهتر از نداشتن آن است به خصوص اگر حادثه ای در سر کار برای این افراد ایجاد گردد بیمه به خوبی می تواند آنها را مورد حمایت قرار دهد . توجه داشته باشید که افزایش سالیانه دستمزد که هر ساله توسط شورایعالی کار انجام می شود شامل این گروه از کارگران نیز می شود .
6- متاسفانه بسیاری از کارخانه های بزرگ سعی می کنند از این شیوه برای پرداخت حقوق به کارگران استفاده کنند . مثلا وقتی خواندم که نزدیک به 500 نفر کارگر در مجتمع نیشکر هفت تپه به صورت روزمزد فعالیت می کردند دود از سرم بلند شد . افرادی که با استفاده از این حربه حداقل حقوق قانون کار به صورت روزانه به آنها پرداخت می شد و روزهائی مثل جمعه که کار نمی کردند حقوق نداشتند . اگر بیمار می شدند و توانائی رفتن به سر کار نداشتند نیز حقوقی نداشتند و نتیجتا اگر با تمام این مشکلات به سنی می رسیدند که توانائی کار کردن نداشتند نیزنمی توانستند بازنشسته شوند . معمولا حقوق را نیز به صورت روزانه و دستی پرداخت می نمایند و تمامی این موارد به این دلیل انجام می شود که در صورت شکایت کارگر به هیات های تشخیص و حل اختلاف اداره کار هیچ مدرکی برای اثبات ادعای خود نداشته باشد .