مرخصی دوران بارداری

 1- باردار شدن زنان شاغل همیشه باعث نگرانی می شود . از یک طرف هزینه ها افزایش می یابد و از طرف دیگر درآمد کم می شود . البته با کمک بیمه می توان تا حدی مشکل درآمد را حل کرد . البته نه به طور کامل ولی تا حدی می توان این کار را انجام داد !نکنه بد دیگر اینجاست که کلا ممکن است زنان شاغل کارشان را از دست بدهند ! حتی پست های خوبی را که داشته اند نیز ممکن است از دست بدهند ! خودم به چشم خودم دیده ام که همکار برای مرخصی  زایمان رفته است و تا برگشته است جایش پر شده است و مجبور شده است از قسمت و پستی دیگر کار خودر را شروع کند . در این مورد در  این مقاله صحبت می کنیم.

2- قانون تنظیم خانواده در سال 1392 تغییر کرد و در راستای تلاش برای افزایش بارداری و جمعیت مرخصی زایمان از 6 ماه به 9 ماه افزایش پیدا کرد . جالب است بدانید اوائل انقلاب میزان مرخصی زایمان 1 ماه بوده است و به تدریج به 6 ماه افزایش پیدا کرده است . البته یک نکته دیگر در این زمینه این است که نام دقیق مرخصی زایمان مرخصی دوران بارداری و شیردهی است . هنگامیکه مرخصی 6 ماه بود 3 ماه آن برای بارداری و 3 ماه آن برای شیردهی بود . یعنی اگر خدای ناکرده بچه مرده به دنیا می آمد نمی توانست از 3 ماهه دوم استفاده کند و البته الان نیز همینگونه است. مرخصی 9 ماه را بسیاری از ارگان ها قبول کرده اند مانند شرکت نفت و یا بانک های دولتی . ارگان های زیادی هم هستند که قبول نکرده اند مانند سازمان تامین اجتماعی که درصد زیادی از زنان شاغل چه از طریق ارگانهای دولتی و نهادهای عمومی و یا از طریق محیط های کاری مشمول قانون کار زیرمجموعه این سازمان هستند . دلیلی که سازمان تامین اجتماعی برای نپذیرفتن 9 ماه مرخصی بارداری و شیردهی دارد این است که منابع مالی آن تعیین نشده است و طبق قانون باید منبع مالی قانون هایی که بار مالی برای سازمان تامین اجتماعی دارد مشخص شود . به هر حال افرادی نیز اعتقاد دارند این موضوع به قانون تبدیل شده است و سازمان باید اجرا کند . تنها راهی که باقی می ماند شکایت به دیوان عدالت اداری است که هرکسی در این زمینه شکایت گرفته است رای مثبت دیوان را گرفته است و سازمان را محکوم کرده است . البته زمانی که برای این کار طول می کشد در بعضی مواقع به قدری زیاد است و دوندگی هایی که باید در این زمینه انجام شود آنقدر زیاد است که اکثرا قید این کار را می زنند و سر 6 ماه به سر کارشان بر می گردند .

3- حالا سوالی که در این زمینه مطرح می شود این است که مرخصی دوران بارداری و شیردهی از چه زمانی باید آغاز شود . این سوالی است که قانون در مورد آن سکوت کرده است . معمولا می گویند در سه ماه آخر قبل از زایمان می توانند به مرخصی زایمان بروند . البته این فرض وقتی دقیق است که دقیقا بچه بعد از 9 ماه به دنیا بیاید . علاوه بر اینکه وضعیت هر خانم باردار با خانم دیگر متفاوت است و ممکن است از نظر زمانی میزان استراحتی که هر خانم نیاز دارد با دیگری متفاوت باشد . توجه داشته باشید که اگر بچه دوقلو باشد میزان مرخصی بارداری و شیردهی 2 برابر می شود . در هر صورت این 6 ماه باید به گونه ای انتخاب گردد که اولا کارفرما موافق باشد و دوما حتما برای دوران پس از زایمان نیز زمانی مشخص گردد . اگر خدای نکرده  بچه به هر دلیل زنده به دنیا نیاید نصف این زمان دیگر قابل استفاده نیست و مورد تائید قرار نمی گیرد . هر چند به نظر من خانم ها در این شرایط ویژه ای دارند که حتی ممکن است به استراحت و ریکاوری بیشتری نیاز داشته باشند چون قطعا این اتفاق شوک بزرگی برای هر خانواده خواهد بود . اگر به توصیه پزشک با توجه به شرایط هر خانم استراحت های بیشتری تجویز گردد این استراحت ها باید توسط پزشک معتمد ، شوراهای پزشکی یا کمیسیون های پزشکی تامین اجتماعی هر شهر با توجه به زمان آن بررسی گردد. اگر استراحت کمتر از 15 روز در سال باشد و البته کمتر از 7 روز باشد گواهی پزشک معالج کافی است و اگر بین 15 روز تا 60 روز باشد باید به تائید پزشک معتمد برسد و اگر بیش از 60 روز باشد شورای پزشکی در مورد آن نظر می دهد . شورای پزشکی می تواند پرونده را برای بررسی بیشتر به کمیسیون پزشکی ارجاع دهد . توصیه می شود اگر استراحت قبل از زایمان و علاوه بر 6 ماه فوق الذکر تجویز شد قبل از رفتن به مرخصی تکلیف آن از نظر سازمان تامین اجتماعی مشخص گردد وگرنه ممکن است بعد از پایان تمامی استراحت ها ، استراحت های اضافی مورد تائید سازمان تامین اجتماعی قرار نگیرد و خلاء بیمه ای برای بیمه شده به وجود بیاید.

4- در دوران مرخصی زایمان ، خانم شاغل حقوق دریافت می کند . اگر در نهاد دولتی یا عمومی غیر دولتی مانند قوه قضائیه ، شهرداری ها ، سازمان تامین اجتماعی و ... باشد ، این مبلغ توسط خود ارگان پرداخت می گردد . حقوق دوران بارداری ،  معادل حکم اسخدامی فرد است و اضافه کاری و کارانه و یا هیچ چیز دیگر به ان اضافه نمی شود . اگر خانم ها در کارگاه های مشمول قانون کار مشغول باشند مبلغ کمک هزینه تویط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود . مقرری کمک هزینه زایمان که توسط تامین اجتماعی پرداخت می گردد به اندازه 2/3 میانگین حقوق و دستمزدی است که در 3 ماه آخر قبل از رفتن به مرخصی از آن بیمه کم شده است . اگر به صورت صوری حق بیمه ای بیشتر در این سه ماه پرداخت گردد تا مقرری بیشتری به بیمه شده تعلق بگیرد معمولا توسط کارشناسان سازمان تامین اجتماعی مشخص شده و باطل می شوند و حتی ممکن است کارفرما نیز جریمه شود . مرخصی زامان جزء سوابق فرد تلقی می شود و به آن عیدی و سنوات نیز تعلق می گیرد . شاید پرداخت  این مبالغ در بخش های دولتی و عمومی مشکلی نداشته باشد ولی در بخش خصوصی برای کارفرمایان ممکن است سخت باشد و کارفرمایان بعد از اینکه می فهمند بیمه شده باردار است ممکن است دست به اخراج بزنند تا هزینه های مربوطه را تقبل نکنند و البته نیروی جدید نیز به فوریت استخدام کنند . یکی از عمده ترین شکایت هایی که در هیات های تشخیص و حل اختلاف اداره کار انجام می شود در همین مورد است . در گذشته طبق قانون کار تا 2 سالگی کودک ، کارفرما حق اخراج بیمه شده را نداشت که چند ماه قبل این بند از قانون کار در هیات عمومی دیوان عدالت اداری رد شد و کارفرما حالا می تواند کارگر را اخراج کند و در بهترین حالت وی را برای دریافت مقرری بیمه بیکاری معرفی کند .

5- اگر زنانی که مشمول قانون کار هستند بخواهند از کمک هزینه دوران بارداری استفاده کنند باید حداقل در سال آخر منتهی به بارداری 60 روز سابقه کاری داشته باشند ، در هنگام درخواست مرخصی مشغول به کار باشند و البته فرزند چهارم یا بیشترشان نباشد . البته این قانون فرزند چهارم به بعد فکر کنم مربوط به زمانی بود که کاهش جمعیت تبلیغ می شد و حالا که افزایش جمعیت تبلیغ می شود بهتر است برداشته شود . هر چند چون معمولا زوج ها به فرزند چهارم نمی رسند کسی دیگر به این بند از قانون توجهی ندارد . برای دریافت کمک هزینه ایام بارداری باید با مدارک کامل مانند شناسنامه پدر و مادر و فرزند و دفترچه های بیمه و گواهی پزشک به شعبه بیمه مراجعه شود . مبلغ کل کمک هزینه که مربوط به 6 ماه می باشد در یک قسط به حساب بیمه شده پرداخت خواهد شد . قرار بود این مبلغ با استعلام از سازمان ثبت احوال و بدون مراجعه بیمه شده به حساب ریخته شود که هنوز چنین چیزی پیاده سازی نشده است ولی در آینده ای نه چندان دور اجرا می شود .

6- طبق قانون برای افزایش تمایل مادران به دادن شیر به فرزندشان قانونی تصویب شده است که روزی 1 ساعت بتوانند به فرزندشان شیر دهند و این قانون تا 2 سالگی کودک پابرجا است . البته طبق قانون جدیدی که در مورد زنان شاغل بخش دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی افزایش یافت این قانون تا 6 سالگی کودک برقرار شد و زنان می توانند روزی 1 تا 2 ساعت کمتر فعالیت کنند . البته در مشاغل مشمول قانون کار همان زمان شیردهی 1 ساعته روزانه تا 2 سال نیز اجرا نمی گردد و کارفرما می تواند در زمینه اجرای آن مشکل ایجاد کند و دست کارگر نیز به جایی بند نیست .

7- مردان نیز می توانند در هنگام زایمان زنان از مرخصی زایمان استفاده کنند . البته طبق طرحی که در مجلس تصویب شده بود مردان تا 2 هفته می توانستند از مرخصی زایمان زنانشان استفاده کنند و در کنار خانواده و همسرانشان باقی بمانند ! البته نهایتا در برنامه ششم توسعه این مرخصی به سه روز کاهش یافت و الان در مراکز دولتی و عمومی قابلیت اجرا پیدا کرده است . در مجموع مرخصی زایمان به بهترین نحو در بخش های دولتی اجرا می شود و به بدترین نحو در بخص خصوصی . تفاوت هم همینجاست : یک جا به شیر نفت وصل است و دیگری به هیچی !