1- در کشور عزیز ما ایران ، معمولا همه خوش استقبال و بد بدرقه هستیم . با سلام و صلوات و اظهار ارادت و انواع و اقسام جملات محبت آمیز کار را شروع می کنیم و با دعوا و قهر و شکایت و دلخوری و نفرین و فحش و بد و بیراه با هم خداحافظی می کنیم . شاید همیشه اینگونه نباشد ولی در مسائل اداری و کاری و جاهائیکه بحث پول مطرح است چنین اتفاقی برای همه آشنا است . بارها و باها پیش آمده است که کارگر با تلخی و ناراحتی از محیط کار و کارفرما ، به دلخواه و یا به زور جدا می شود و نهایتا چاره کار را در شکایت به اداره کار می بیند . در این مقاله ما توصیه نمی کنیم که به دنبال شکایت از کارگر و یا کارفرما باشید و نه به دنبال ارائه فوت و فن هایی هستیم که جلوی شکایت طرفین از همدیگر را بگیرد ، بلکه می خواهیم بگوئیم که اگر به هر دلیلی قرار بر جدایی کارگر از محل کار بود چه حقوقی دارد و این حقوق چگونه باید داده شود . با ما همراه باشید .
2- سعی می کنیم در این زمینه با مواردی شروع کنیم که کمتر برای نیروی کارگر ساده و بیشتر برای نیروی کارگر متخصص مفید است . بسیاری مواقع اتفاق می افتد که فردی برای شروع کار جدید با کیفیت بالاتر یا درآمد بیشتر یا در پستی جدیدتر می خواهد از محل کار قبلی خود شود . در اینگونه مواقع در صورتی که قرار داد کاری تمام شده باشد که کوچکترین مشکلی ندارد . اما در صورتیکه در اواسط قرارداد باشد ، باید 1 ماه قبل از اینکه بخواهد از شغل خود خارج شود استعفا دهد تا کارفرما بتواند نیروی جایگزینی را برای وی در نظر بگیرد . سوال اینجاست که اگر در اواسط قرارداد باشد و کارفرما با استعفای کارگر موافقت نکند چه باید کرد ؟ طبق قانون کار کشور ما که در این زمینه کاملا به نفع کارگر طراحی شده است بعد از 1 ماه حتی در صورت عدم موافقت کارفرما ، کارگر می تواند به کارگاه نیاید و تمامی حقوقی قانونی خویش من جمله حق سنوات ، عیدی و مزایای دیگر را دریافت کند . اگر قبل از 30 روز کامل بعد از استعفا و بدون موافقت کارفرما دیگر سر کار نیاید حق سنوات به وی تعلق نمی گیرد ولی دیگر مزایا را می تواند با توجه به مدتی که کار کرده است دریافت کند .
3- حالا فرض کنیم کارگر می خواهد از محل کار قبلی خود جدا شود و کارفرما چه راضی باشد و چه نباشد دیگر با عمل انجام شده مواجه شده است . در این حالت اگر محل کار جدید رزومه ای از کارهای قبلی کارگر (منظور از کارگر عام است و به هر شخص با هر نوع تحصیلات و تخصصی گقته می شود که در قبال دریافت دستمزد کاری برای کارفرما انجام می دهد) خواستار باشند کارفرما باید گواهی انجام کار مربوطه را به کارگر بدهد . گواهی که تاریخ شروع کار ، تاریخ پایان کار ، مدت زمان و نوع کار انجام شده را کاملا شرح دهد و با مهر رسمی کارگاه (در صورت وجود) و امضای کارفرما یا جانشینان وی رسمیت پیدا کند . بارها دیده است که کارفرمایان به هر دلیلی از ارائه گواهی کار طفره می روند و یا به صورت رسمی آن را ارائه نمی کنند . خوب است بدانید که طبق ماده 187 قانون کار کارفرمایان وظیفه دارند این کار را انجام دهند و اگر به هر دلیلی از این کار ممانعت کنند حتی می توان به اداره کار بابت این موضوع شکایت کرد .
4- یکی از مهمترین نکات قبل از تسویه حساب مالی تسویه حساب اداری است . کسانی که سربازی رفته اند می دانند که در روز آخر برگه تصفیه ای به آنها داده می شود که از تمام قسمت هایی که در طول خدمت سربازی گذرشان به آنجا افتاده است یا اصلا نیفتاده است باید امضا بگیرند تا نهایتا بتوانند کارت پایان خدمت دریافت کنند . در محیط های کارگاهی هم همین گونه است : اگر وسایل و خودرو و ماشین آلات و یا هر چیز دیگری تحویل گرفته شده است باید سالم تحویل داده شود . ماهیت بعضی ابزارها به گونه ای است که معمولا دچار مشکلات فراوانی می شوند که ناشی از محیط کار و کارگاه است . اگر کارفرما خرابی هر دستگاهی را ناشی از قصور کارگر بداند می تواند به اداره کار در همین زمینه شکایت کند هر چند باید این موضوع را در نظر گرفت که برای کار با دستگاهها باید آموزش کافی به کارگر داده شده باشد تا بتوان در این زمینه از وی جواب خواست . بهتر است لیستی برای تمامی مواردی که باید تصفیه گردد توسط کارفرما تهیه شود و همان کسی که وسایل را به کارگر تحوبل داده است آن ها را تحویل بگیرد .
5- در این مرحله باید تکلیف مرخصی های استعلاجی ، مرخصی های استحقاقی و غیبت هایتان را روشن کنید . بابت مرخصی های استحقاقی نرفته می توانید معادل ریالی آن را دریافت کنید البته به ظرطها و شروطها ! اگر چند سال در محلی مشغول به کار بوده اید هر سال تنها می توانید 9 روز مرخصی را به سال بعد انتقال دهید و بقیه مرخصی ها سوخت شده می باشد مگر اینکه با کارفرما توافق کرده باشید که معادل ریالی مرخصی های نرفته را دریافت کنید که آن بحث دیگری است . بابت غیبت هایتان در صورتیکه نتوانید با مرخصی استحقاقی یا استعلاجی جایگزین کنید از حقوق تان کسر می گردد . به هر حال تکلیف این موضوع را روشن کنید و وارد مرحله بعد شوید .
6- در این مرحله باید بدانید که غیر از حقوق و دستمزد جاری تان باید عیدی و سنوات را به اندازه ای که کار کرده اید دریافت کنید . به ازاء هر سال کاری باید 1 ماه حقوق مبنا و یا ثابت (با توجه به داشتن و یا نداشتن طرح طبقه بندی شغلی در کارگاه) به عنوان سنوات دریافت کنید و 2 ماه حقوق مبنا و یا ثابت به عنوان عیدی دریافت کنید . اگر کمتر از 1 سال کار کرده باشید به تناسب این اتفاق می افتد یعنی ماهی 2.5 روز حقوق برای سنوات سالیانه و 5 روز حقوق بابت عیدی . در بسیاری از کارگاه ها معمولا سنوات را ماهیانه در فیش حقوقی با کارگر تسویه می کنند که در اینگونه مواقع نیاز به تسویه در پایان کار نیست. علاوه بر این بن خواروبار ماهیانه و مزایای دیگری که هر کارگاه مطابق با قانون کار و یا قانون های داخلی کارگاه !! پرداخت می کند در صورتیکه پرداخت نشده باشد باید پرداخت گردد . اگر به هر دلیلی این موارد پرداخت نگردد و کارگر از کارفرما به اداره کار شکایت کند معمولا رای موافق می گیرد و کارفرما را مجبور به پرداخت می کند . پس بهتر است همه این موارد در مرحله تصفیه حساب انجام گردد و با خوبی و خوشی از یکدیگر جدا گردید !
7- بعد از تمامی این مراحل درصورتیکه به صورت غیر ارادی بیکار شده باشید (یعنی بیرونتان کرده باشند!) که معمولا هم همینگونه است می توانید درخواست مقرری بیمه بیکاری بدهید . اگر حداقل 6 ماه سابقه کار در آخرین محل و 1 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید می توانید از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنید . قبلا اگر قراردادتان در پایان زمان آن تمام می شد و دیگر تمدید نمی شد نمی توانستید از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنید که این موضوع نیز تازگیها حل شده است و مجوز استفاده از مقرری بیمه بیکاری را دارید. توجه کنید که اگر شغل تان دائمی بوده باشد و یا اینکه قرارداد نداشته اید و به صورت پیوسته و بیش از چند سال در جایی کار کرده اید و حالا بیکار شده اید باید برای دریافت مقرری بیمه بیکاری از کارفرما شکایت کرده و رای موافق اداره کار را داشته باشید ولی در غیر این صورت و داشتن قرارداد ، بدون رای اداره کار و صرفا با معرفینامه اداره کار و یک نسخه از قرارداد می توانید به شعب سازمان تامین اجتماعی مراجعه کرده و درخواست برقراری مقرری بیمه بیکاری دهید .