1- در قانون تامین اجتماعی میزان حق بیمه به 2 روش مختلف تعیین می شود . یک روش به عنوان درصدی از مزد است که معمولا 27 درصد است و البته 3 درصد مبلغ بیمه بیکاری نیز به آن اضافه می شود . در مجموع 30 درصد حقوق و دستمزد به عنوان حق بیمه تعیین می شود و البته اکثر مواردی که به عنوان دستمزد محسوب می شود را نیز در بر می گیرد . اشتثنائاتی در این زمینه وجود دارد که زیاد اهمیت ندارند . روش دیگر نیز این است که عمدتا در زمینه قراردادهای پیمانکاری و به عنوان درصدی از مبلغ قرارداد مشخص می شود . این درصد بر اساس جدولی مشخص می شود و انواع قراردادها در آن آورده شده است و عمدتا 15 درصد و 7 درصد قرارداد می باشند . تاخیر در پرداخت حق بیمه در هر کدام از این دو روش و یا کم پرداخت کردن حق بیمه به هر کدام از این دو روش جرائمی در پی دارد که معمولا ممکن است اشتباهاتی نیز در زمینه محاسبه آن صورت پذیرد . در این زمینه با مطالعه این مقاله بیشتر بیاموزیم !
2- در مورد اول که عمدتا مربوط به کارگاه های مشمول قانون کار است با دو نوع جریمه روبرو هستیم . جریمه اول این است که کارفرما کلا بی خیال پرداخت حق بیمه بوده باشد و اصلا دنبال گرفتن کد کارگاه و اینجور مسائل نرفته باشد و یا اینکه رفته باشد ولی لیستی براساس مشاغل افراد تنظیم نکرده باشد و بعد از شروع کار اصلا حتی یک بار نیز لیست حق بیمه را به شعبه تامین اجتماعی ارسال نکرده باشد . در صورتیکه با بازرسی تامین اجتماعی و یا از طریق دیگر این موضوع مشخص شود یک ماه حق بیمه تمامی پرسنل مشمول محاسبه می شود و به غیر از پرداخت این مبلغ برای تمامی ماه ها 10 درصد نیز بابت عدم ارائه لیست حق بیمه تعیین می شود . حالا چنانچه یک ماه لیست حق بیمه ارائه شود و یک ماه نشود یا با تاخیر این کار صورت پذیرد بابت تاخیر ماهیانه پرداخت حق بیمه ماهی 2 درصد حق بیمه کل یا مواردی که حق بیمه اش پرداخت نشده است جریمه تعلق می گیرد . نکته ای که در این زمینه شایان توجه است این است که جریمه دیرکرد معمولا در یک سال کاری در نظر گرفته می شود و چنانچه بیش از 1 سال تاخیر در این زمینه انجام شود حق بیمه به نرخ روز دریافت می گردد حتی اگر مربوط به سال قبل باشد .
3- روش دیگری که حق بیمه دریافت می گردد روش پرداخت حق بیمه به صورت درصدی از مبلغ قرارداد است . در این روش که عمدتا براساس دستورالعمل 14 درآمد میزان حق بیمه تعیین می شود و حق بیمه قراردادها یا خدمات مشاوره ای نامیده می شود ربطی به لیست حقوق و دستمزد پرسنل انجام دهنده کار ندارد و درصدی از مبلغ قرارداد به عنوان حق بیمه تعیین می شود . در دو مرحله این حق بیمه درخواست می گردد . یک جا هنگام دریافت مفاصا حساب شرکت های پیمانکاری از تامین اجتماعی که باید به کارفرما تحویل دهند تا بتوانند حقوق شان را بگیرند و دوم در هنگام حسابرسی دفاتر توسط حسابرسان سازمان تامین اجتماعی . در صورتیکه حق بیمه پرداخت نگردد با روشی مشابه با روش بالا جریمه محاسبه می شود که سعی می کنیم چند مثال در این زمینه ارائه کنیم .
4- حق بیمه افرادی که به صورت خویش فرما حق بیمه شان را پرداخت می کنند مانند حق بیمه بیمه های حرف و مشاغل آزاد ، اختیاری ، رانندگان ، قالیبافان ، بسیجیان ، کمیته امداد ، سازمان بهزیستی ، کارفرمایی ، نمایندگان بیمه ، طلاب و روحانیون و مواردی از این قبیل در صورت تاخیر مشمول جریمه نمی شود بلکه کلا باطل می شود . یعنی قرارداد باطل است و دیگر حق بیمه دوره های مذکور وصول نمی شود و باید برای انعقاد قرارداد جدید و احتمالا انجام آزمایشات بیمه و انجام کارهای اداری به شعبه بیمه مراجعه کرد . توصیه می کنم به هیچ وجه این گروه از بیمه شدگان پرداخت حق بیمه شان را به روزهای آخر نیندازند تا مبادا با خرابی سیستم پرداخت حق بیمه شان دچار تاخیر شود و مشکلاتشان شروع شود .
5- در موارد زیر می توان به میزان حق بیمه اعتراض کرد :
- اعتراض به اشتباه در تعیین مزد یا حقوق مبنای محاسبه حق بیمه
- اعتراض به اشتباه در محاسبه درصدها
- اعتراض به اشتباه در تعیین حق بیمه مقطوع و علی الراس
- اعتراض به اشتباه در تعداد کارگران
- اعتراض به مواعد و درصدهای لحاظ شده در محاسبه جرائم
6- شرکتی در اجرای قرارداد خود با آموزش و پرورش در طول دوره اجرای قرارداد (به مدت 3 ماه) از ارسال لیست حقوق و دستمزد کارکنان شاغل در اجرای پیمان مزبور خودداری نموده است در پایان عملیات اصل حق بیمه متعلقه (بدون احتساب بیمه بیکاری) به میزان 2350000 تومان محاسبه و جریمه لیست آن نیز به شرح زیر احتساب و مطالبه می گردد . جریمه لیست در این روش که قرارداد پیمانی است به ماخذ 15 درصد محاسبه می گردد . این جریمه تنها یک بار محاسبه می شود و برای سال دوم محاسبه نمی شود .
میزان جریمه = 2350000 ضربدر 15%=352500
7- شرکتی با شرکت ملی گاز قراردادی امضا می کند و در طول مدت قرارداد لیست حق بیمه پرسنل را ماهیانه به شعبه حق بیمه ارسال می کند . پس از پایان قرارداد چون حق بیمه براساس درصد مقطوع است میزان آن محاسبه شده و پس از کسر از لیست حق بیمه مقدار آن که برابر با 4500000 تومان است به پیمانکار ابلاغ می شود تا با پرداخت آن مفاصا حساب دریافت کند . در این محاسبه 3 درصد بیمه بیکاری نیز در نظر گرفته شده است . شرکت فوق این مبلغ را در طول یک ماهی که مهلت داشته است پرداخت نمی کند . چه جریمه ای به وی تعلق می گیرد ؟ جریمه تاخیر تادیه به وی تعلق می گیرد . جریمه تاخیر تادیه برای یکسال به میزان 22 درصد محاسبه می شود یعنی 11 ماه تاخیر ضربدر 2 درصد که می شود 22 درصد . پس جریمه مربوطه برابر است با :
میزان جریمه = 4500000 ضربدر 22% = 990000
8- شرکتی با وزارت کشاورزی قراردادی جهت ساخت ساختمان اصلی این وزارتخانه منعقد می کند . زمان قرارداد از اولین روز سال 1377 تا پایان مهرماه 1378 می باشد . کلا هیچ نوع حق بیمه ای از طرف این شرکت در طول مدت قرارداد به تامین اجتماعی پرداخت نشده است و حالا برای دریافت مفاصا حساب و گرفتن مبلغ قرارداد از کارفرما و انعقاد قرارداد جدید به شعبه بیمه مراجعه می کنند . میزان حق بیمه وی و جرائم مربوطه چه میزان می باشد ؟ مبلغ ناخالص کارکرد پیمان مزبور 1302600000 تومان می باشد .
اصل حق بیمه = 1302600000 ضربدر 15% = 195390000
حق بیمه بیکاری (1/9 اصل حق بیمه) = 195390000 تقسیم بر 9 = 21710000
جمع کل حق بیمه = 217100000
جریمه یکسال تاخیر تادیه = 217100000 ضربدر 22% = 47762000
در صورت عدم واریز مبلغ فوق ظرف مدت 1 ماه پس از ابلاغ اعلام بدهی مبلغ 47762000 نیز به مبلغ جریمه فوق اضافه می گردد.