1- مستمری بین بازماندگان چگونه تقسیم می شود ؟ همه فکر می کنند که پاسخ این سوال را می دانند ؟! اما حقیقت این است که اکثرا اطلاع دقیقی در این زمینه ندارند ! حتی همسر و یا فرزندانی که هم اکنون دارند از مستمری پدر یا مادر یا همسر فوت شده خود استفاده می کنند نمی دانند دقیقا چگونه تقسیم شده است ؟! معمولا وقتی تنها استفاده کننده همسر باشد که اصلا دیگر تقسیمی وجود ندارد که بخواهیم بررسی کنیم ! مشکل وقتی پیش می آید که تعداد بازماندگان زیاد باشد و هر کدام به صورت مادام العمر یا مقطعی بخواهند از مستمری استفاده کنند ! نکته دیگر این است که ما کلا سه نوع تقسیم داریم . تقسیم دیه کسانی که فوت شده اند ، تقسیم غرامت فوت کسانی که فوت شده اند و خود مقصر بوده اند و تقسیم مستمری بازماندگان برای بازنشستگان ، بیمه شدگان و یا مستمری بگیران تامین اجتماعی ، نیروهای مسلح ، کشوری و دیگر صندوق ها . در این مقاله می خواهیم در مورد گزینه سوم یعنی تقسیم مستمری صحبت کنیم . پس با ما همراه باشید !
2- سهم مستمری بازماندگان به صورت نسبی مشخص می شود نه به صورت درصد ثابتی از حقوق . یعنی هر بازمانده درصد ثابتی از مستمری را به ارث نمی برد بلکه در مقایسه با دیگر بازماندگان درصدی از مستمری را می گیرد . اکنون با فرض اینکه به تمامی افراد بازمانده مستمری تعلق می گیرد سهم هر کدام را می گویم . سهم همسر متوفی 50 درصد است . سهم هر کدام از فرزندان 25 درصد و سهم پدر و مادر در صورت تحت تکفل بودن 20 درصد . برادر و خواهر سهمی نمی برند . دقت کنید که قوانین ارث در این زمینه اهمیتی ندارد (به خصوص 2 برابر بودن سهم پسر نسبت به دختر) . فرزندان پسر تا 18 سال سن و در صورتیکه تحصیل کنند تا پایان دوران تحصیل می توانند از مستمری بازماندگان استفاده کنند . فرزندان دختر تا زمانیکه ازدواج کنند و یا شاغل شوند می توانند از مستمری استفاده کنند (اگر مطلقه هم باشند می توانند از مستمری استفاده کنند) . پدر و مادر متوفی تنها در صورتی می توانند از مستمری استفاده کنند که هیچ منبع درآمدی دیگری نداشته باشند و در طول دوران حیات بیمه شده تحت تکفل وی درآمده باشند .
3- برای اینکه تقسیم مستمری بازماندگان دقیقا برایتان مشخص گردد بهتر است با یک مثال این موضوع را مشخص کنم . فرض کنید متوفی دارای دو همسر و 1 دختر و 2 پسر و مادر باشد که همگی شرایط دریافت مستمری بازماندگان را دارند . سهم هر همسر 50 درصد است که برای دو همسر می شود 100 درصد ، سهم هر پسر می شود 25 درصد که در مجموع پسران 50 درصد سهم می برند ، سهم تک دختر نیز 25 درصد و سهم مادر 20 درصد است (عجب مثال جامعی زدیم). مجموع درصدها می شود 195 درصد . در چنین مواقعی مستمری نهایتا همان مقدار قبلی است . پس مستمری بین بازماندگان به نسبت همدیگر تقسیم می شود . کل مستمری تقسیم بر 195 می شود و حاصل این تقسیم ضربدر 50 می شود تا سهم هر کدام از همسران مشخص گردد . حاصل تقسیم اگر ضربدر 25 شود سهم هر کدام از فرزندان بدست می آید و اگر ضربدر 20 شود سهم مادر متوفی بدست می آید . محاسبه به همین سادگی صورت پذیرفت !
4- سوال دیگری که در این زمینه معمولا از من پرسیده می شود این است که در صورت فوت بیمه شده ، در چه شرایطی به صورت کلی مستمری تعلق می گیرد . معمولا در جاهای مختلف پاسخ به این سوال به سختی داده می شود اما من به ساده ترین صورت برایتان توضیح می دهم . ار متوفی بازنشسته باشد یا ازکارافتاده کلی باشد در هر صورت و بدون هیچ شرطی مستمری برقرار می گردد . اما اگر متوفی نه بازنشسته باشد و نه از کارافتاده باشد و فوت کند شرایط فرق می کند . اگر نامبرده بر اثر حادثه ناشی از کار فوت کند در هر صورت و با هر سابقه ای حتی 1 روز برای بازماندگانش مستمری برقرار می گردد . اگر از 1 سال بیشتر هم سابقه داشته باشد متناسب با سابقه برای وی مستمری برقرار می گردد .
5- در مورد شرایط اختصاصی برقراری مستمری بازماندگان هم توضیح بدهم . در مورد برقراری مستمری پدر یا مادر متوفی ، شرط این است که پدر و مادر منبع درآمد دیگری نیز نداشته باشند و در طول حیات بیمه شده اصلی تحت تکفل وی درآمده باشند . این شرط دوم لزوما برقرار نیست و در صورتیکه پدر و مادر هیچ منبع درآمدی دیگری نداشته باشند می توان با درخواست بازرسی به شعبه و تحقیق و بررسی شعبه مستمری را برای آنها برقرار کرد . در مورد فرزند پسر نیز لزوما 18 سال نیست و در صورتیکه در مقطعی غیر از دانشگاه تحصیل کنند می توانند تا 19 سالگی نیز از این مستمری بهره مند گردند . در صورت تحصیل در دانشگاه تا زمانیکه تحصیل می کنند می توانند از مستمری استفاده کنند . همچنین اگر ازکارافتاده کلی هم شوند می توانند از مستمری تا آخر عمر استفاده کنند . مرجع تشخیص ازکارافتاده بودن کمیسیون پزشکی سازمان تامین اجتماعی است . در مورد همسر قبلا اگر ازدواج می کرد مستمری قطع می شد و چون از نظر دوستان این موضوع باعث کاهش ازدواج شده بود دیگر مستمری با ازدواج مجدد قطع نمی شود و احتمالا این موضوع باعث افزایش ازدواج هم می شود !! دختر هم اگر طلاق بگیرد و البته اثبات شود که طلاق صوری نیست می تواند از مستمری استفاده کند .