1- معمولا همه جا از حقوق کارگران گفته می شود . شاید علت این موضوع این است که احساس می شود حقوق آنها بیشتر از بین می رود و در حق شان به خصوص در کشورهای جهان سومی بیشتر اجحاف می شود . ما هم در این وب سایت از این قاعده مستثنا نیستیم و بارها و بارها در این مورد صحبت کرده ایم . البته روی دیگر داستان نیز برای ما مهم است . لازمه شکوفایی یک اقتصاد قطعا وجود کارفرمایان قدرتمند است . کارفرمایانی که بسیاری از آنها با استعداد و تلاش فردی شان توانسته اند موفقیت های بزرگی کسب کنند ! کارفرمایانی که خیلی هایشان در ابتدا خود کارگرانی ساده بودند و به مرور خود را بالا کشیدند و کارگران زیادی را استخدام کردند ! طبیعتا کسانی هم هستند که به علل موروثی صاحب ثروت مناسبی بوده و کاری را شروع کرده و کسانی را در استخدام خود دارند ! به هر حال کارفرمایان نیز حقوقی دارند که باید به آنها توجه شود وگرنه کلیت محیط های کارگری دچار مشکلات زیاد می گردد . با ما همراه باشید در این مقاله تا به تشریح حقوق و تکالیف کارگران و کارفرمایان در مقابل هم بپردازیم .
2- یکی از اشتباهاتی که معمولا بسیاری از کارشناسان می کنند این است که در بحث های مربوط به قانون کار از واژه هایی به غیر از کارگر و کارفرما استفاده می کنند . بر طبق آنچه به عنوان قانون کار در اختیار ما قرار گرفته است کارگر کسی است که در مقابل دریافت مزد برای شخصی کار می کند . بنابراین تعریف اگر پزشکی برای یک بیمارستان خصوصی کار می کند و مشمول قانون کار است در حکم کارگر می باشد . این موضوع برای هر مهندس یا کارشناس هر حوزه ای صدق می کند و اینگونه نیست که ما در مورد قانون کار صحبت کنیم و مثلا بگوئیم فقط شغل های مشخصی شغل های کارگری محسوب می شوند . متاسفم که کارگر بعضا معنای بدی پیدا کرده است و در جامعه ما اینگونه تداعی شده است که شغل های کارگری عموما شغل های سطح پائینی هستند . شاید در بحث های عامیانه اینگونه باشد اما طبق تعریف قانون کار کارگر مفهومی است در تعامل با کارفرما که در کنار هم محیط کار را تشکیل می دهند .
3- کارگر در مقابل کارفرما وظایفی دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است :اولین وظیفه اش این است که کاری را که به وی محول شده است انجام دهد و این کار را با دقت کافی انجام دهد ، دستورات کارفرما و مقررات انظباطی کارگاه را رعایت کند و اگر همه این کارها را انجام دهد منطقا و قانونا کارفرما نباید وی را اخراج کند (البته بحث ورشکستگی کارگاه یا عدم توانائی کارفرما برای دادن دستمزد بحث جدایی است) . طبق ماده 27 قانون کار صرفا دو دلیل عمده برای اخراج کارگر وجود دارد : یکی قصور در انجام وظایف محوله و دوم عدم رعایت آئین نامه انظباطی کارگاه که هر دو مورد نیز باید پس از تذکرات کتبی به کارگر اجرایی گردند .
4- کارفرمایان نیز در برابر کارگران وظایفی دارند . این وظایف طبق قانون کار به آنها محول شده است و عدم رعایت آنها می تواند باعث شکایت کارگر گردد . اولین و مهمترین وظیفه کارفرما پرداخت حق السعی کارگر است . حق السعی عبارت است از هر آنچه طبق قانون کار و مطابق با قرارداد منعقد شده بین کارگر و کارفرما به کارگر تعلق می گیرد و عبارت است از مزد یا حقوق ، کمک عائله مندی ، هزینه مسکن ، خواروبار ، ایاب و ذهاب ، مزایای غیر نقدی ، پاداش افزایش تولید ، سود سالانه و ... (البته می دانم وضعیت فعلی جامعه چگونه است و بعضا کارگران کارخانه های مختلف ممکن است ماههای طولانی حقوق و دستمزد نگرفته باشند) . یکی دیگر از وظایف کارفرما در برابر کارگر رعایت دقیق شرایط کاری مناسب برای کارگر است . شرایط مناسب معمولا به شرایط زمانی و کاری گفته می شود . مانند اینکه کارگر باید در طول شبانه روز صرفا 8 ساعت کار کند و اگر کار در مشاغل سخت و زیان آور باشد 6 ساعت کار کند و البته نباید از نوجوانان در کارهای سخت به عنوان کارگر استفاده کرد . همچنین از نوجوانان زیر 15 سال نباید اصلا استفاده شود و استفاده از مرخصی زایمان و بارداری برای کارگران زن باید فراهم گردد و البته زمانی برای شیردهی نوزاد . همچینین دادن اضافه کاری به کارگر برای ساعت های کاری اضافه (در صورت رضایت وی به کار اضافه) جزء حقوق کارگر و وظایف کارفرما است و همچنین عدم سپردن کارهای سنگین به زنان به خصوص کار با دستگاههای مکانیکی . تمامی این مواردی که گفته شد بعضا در کارگاهها رعایت نمی شوند و مسئول ناظر این موضوع که کارشناسان اداره کار می باشند نیز نه کاری می کنند و نه معمولا می توانند کاری بکنند !
5- از وظایف دیگر کارفرما پرداخت حق سنوات کارگران است . این حق سنوات را می توان در قالب حقوق و دستمزد ماهیانه پرداخت کرد و یا اینکه در پایان سال به صورت جداگانه پرداخت کرد که معمولا نیز در پایان سال پرداخت می گردد . بیمه کارگر از نظر من مهمترین و سودمندترین و بزرگترین وظیفه کارفرما در قبال کارگر است . اگر این کار را انجام ندهد قطعا جریمه خواهد شد و تنها تعهد کارفرما است که معمولا در اداره کار به خوبی به آن رسیدگی می شود و به سادگی در مورد آن حکم می دهند . پرداخت مطالبات معوقه کارگر در پایان کار حتی اگر خدای ناکرده به رحمت خدا رفته باشد نیز از دیگر وظایف کارفرما در قبال کارگر و یا وراث وی می باشد . هم چنین تسلیم گواهی انجام کار در صورت درخواست کارگر نیز از وظایف دیگر کارفرما است .
6- موضوع مهم دیگر تامین ایمنی محیط کار اعم از وضعیت ایمنی کارگر ، ماشین آلات و محیط کار است . در ساخت کارگاه باید شرایط ایمن مطابق با استانداردهای شورای عالی حفاظت فنی صورت پذیرد (عملا اینگونه نیست و کارگاههای ما که عمدتا استیجاری کوتاه مدت هستند از کمترین امکانات ایمنی نیز بهره مند نیستند). همچنین کارگران را باید برای استفاده از وسایل مختلف آموزش دهند و تا آموزش کامل نشده است نباید از آنها برای کار با این دستگاه ها استفاده کنند (موردی که بارها دیده ام رعایت نشده است و باعث شده است که کارگر در روز اول کار دچار آسیب دیدگی و از کارافتادگی جزئی یا کلی شود و هزینه های زیادی را برای خود ، سازمان تامین اجتماعی و حتی کارفرما ایجاد کند) .
7- حرف دلم را می خواهم در این بند بزنم : تمام آنچه گفتم آن چیزیست که باید اجرا گردد و شاید در دورانی به خصوص در خیلی گذشته های دیگر اجرا می شد . امروزه به علت وفور نیروی کار و نبود کار مناسب فضائی فراهم شده است که بسیاری از این اصول نادیده گرفته می شود . شاید بتوان گفت در مملکتی که کار نیست اجرای دقیق قانون کار رویایی بیش نیست .